Przyczyny i objawy powstawania haluksów
Przyczyną powstawania haluksów nie są wyłącznie uwarunkowania genetyczne (kształt stopy i struktura kostna są dziedziczne) czy źle dobrane obuwie (wąskie noski, wysoki obcas, niewłaściwy rozmiar), które niewątpliwe mają wpływ na rozwój choroby, ale również płaskostopie, nieprawidłowa budowa jednej z kości śródstopia, jak również osłabienie aparatu mięśniowo – więzadłowego stopy (dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn). Zwężenie w przedniej części buta prowadzi do deformacji palców a wysoki obcas powoduje nacisk na przednią część stopy, co z kolei prowadzi do nieprawidłowej postawy ciała i może skutkować przeniesieniem się problemu na staw skokowy, kolanowy, biodrowy oraz kręgosłup w odcinku lędźwiowym.
Najczęstszymi objawami towarzyszącymi powstawaniu haluksów jest obrzęk oraz zaczerwienienie w obrębie stawu śródstopno – paliczkowego palucha. Po pewnym czasie może rozwinąć również się stan zapalny, w czego następstwie pojawia się ból i trudności w chodzeniu. Niestety najczęściej choroba ta postępuje.
W jaki sposób można leczyć haluksy?
Sposób leczenia haluksów uzależniony jest od stadium rozwoju choroby. W początkowym etapie można stosować leczenie zachowawcze w postaci wkładek korekcyjnych, ortez, separatorów międzypalcowych/klinów, a także właściwie dobierać obuwie. Zadaniem separatorów jest odseparowanie zachodzących na siebie palców oraz zapobieganie otarciom i uciskom. But natomiast powinien być dostatecznie szeroki, aby nie uciskał palców stóp i właściwie dopasowany (nie może być ani za duży, ani za mały). Długotrwałe noszenie nieodpowiednich butów może prowadzić do innych deformacji, takich jak palce młotkowate czy szponiaste. Dużą rolę w leczeniu haluksów odgrywa również właściwie dobrane ćwiczenia ruchowe uzupełnione zabiegami fizykalnymi (w celu zmniejszenia stanu zapalnego w obrębie chorego stawu stosuje się m. in. laser, ultradźwięki, jonoforezę czy pole magnetyczne). Gdy mamy do czynienia z zawansowanymi zmianami kostnymi konieczne jest niestety leczenie operacyjne. Naturalnie każdy przypadek trzeba skonsultować z lekarzem ortopedą, który postawi diagnozę i zastosuje odpowiednią formę leczenia. W zależności od przypadku, metod leczenia operacyjnego jest wiele. Może to być:
- zabieg na tkankach miękkich;
- osteotomia Chevron;
- osteotomia klinowa i półkulista;
- metoda Scraft;
- metoda wg. Lapidusa.
Jeśli stadium rozwoju choroby nie jest zbyt zaawansowane wykonuje się zabieg na tkankach miękkich, czyli torebce stawowej i ścięgnach.
Osteotomia Chevron polega na nacięciu pierwszej kości śródstopia za pomocą dwóch nacięć w kształcie litery „V”, po czym kości są prawidłowo ustawiane i za pomocą śrub stabilizowane względem siebie.
Osteotomia klinowa i półkulista polega na usunięciu klina kostnego w obrębie kości lub jego przesunięcie w celu naprawy deformacji.
Metoda Scarf to obecnie jeden z najczęściej wykonywanych rodzajów osteotomii w przypadku leczenia palucha koślawego. Polega na wykonaniu nacięcia kości palucha w kształcie litery „Z”. Osteotomia może zostać ustabilizowana małymi tytanowymi śrubami możliwość.
Metoda wg. Lapidusa stosowana jest w średnich i ciężkich deformacjach, najczęściej z towarzyszącą im hipermobilnością (niestabilnością) pierwszej kości śródstopia, jak również w przypadku niepowodzenia po zastosowaniu innych technik operacyjnych. Celem zabiegu jest uzyskanie operacyjnego usztywnienia stawu klinowo – śródstopnego pierwszego (artrodezy).
Profilaktyka leczenia haluksów
Jeśli chcemy uniknąć nieestetycznej i bolesnej deformacji stóp, jaką niewątpliwie są haluksy, należy przede wszystkim zadbać o odpowiednie obuwie, które będzie wygodne, dopasowane pod względem rozmiaru (nie może być za ciasne ani za luźne), na płaskiej podeszwie i nie uciskające palców. Ważne jest również utrzymanie odpowiedniej masy ciała, poprzez zbilansowaną dietę oraz aktywność fizyczną (pływanie, jazda na rowerze). Regularne ćwiczenia pomagają wzmocnić mięśnie i stawy, a prawidłowa waga zapobiega ich nadmiernemu obciążaniu.